ضدعفونی آب داخل مخزن ذخیره به وسیله کلر، یک روش کم هزینه و اثربخش برای از بین بردن میکروب های بیماریزای آب به شمار می رود.
از مزایای مهم این کار می توان به موارد زیر اشاره نمود:
برخی بیماری های ناشی از آب آلوده مانند وبا، حصبه و اسهال خونی به سرعت توسط آب آلوده وارد بدن می شود. این موارد مخصوصاً در مناطقی که زیرساخت مناسب تصفیه آب در آنها وجود ندارد، شیوع بیشتری دارد. کلرزنی آب می تواند تا حد بسیار بالایی ریسک این نوع بیماری ها را کاهش دهد.
آب داخل مخزن وقتی در معرض نورخورشید، ورود مواد معدنی و تغییرات دما قرار می گیرد، بستر مناسبی برای رشد میکروب ها می شود. باکتری هایی مانند لژیونلا، کلیفرم و سالمونلا در محیط آب راکد به سرعت گسترش پیدا می کنند. کلرزنی با از بین بردن این باکتری ها، از رشد آنها در مخزن جلوگیری می کند.
ویروس هایی مانند نورو ویروس، هپاتیت آ، روتاویروس می توانند باعث آلودگی آب و شیوع بیماری شوند. کلرزنی یک راه مناسب برای غیر فعال سازی و کاهش اثر این ویروس ها است.
احتمال رشد جلبک در مخزن های آبی که در معرض نور خورشید قرار دارند، افزایش پیدا می کند. وجود جلبک در آب علاوه بر ناخوشایند کردن ظاهری، باعث کاهش اثربخشی ضدعفونی آب نیز می شود.
کلرزنی از رشد جلبک های سبز و قهوه ای در مخزن و همچنین از ایجاد بیوفیلم که لایه های لزج تولید شده توسط برخی از انواع باکتری ها در آب هستند، می تواند بخوبی جلوگیری کند.
یکی از مهمترین مزایای کلر نسبت به سایر روشها، ماندگاری بیشتر آن در آب است که به آن کلر باقیمانده (residual) گفته می شود. کلر باقیمانده، میزان کلری است که بعد از ضدعفونی اولیه در آب باقی مانده و از آلودگی مجدد آن در طول مسیر تا نقطه مصرف جلوگیری می کند. وجود کلر آزاد کافی در آب، این اطمینان را به مصرف کننده می دهد که آب مصرفی همواره در وضعیت بهداشتی مناسبی قرار گرفته است.
در بسیاری از مناطق، کلرزنی آب مخزن از الزامات قانونی مهم برای ضدعفونی آب پیش از استفاده در نظر گرفته شده است. انجام این الزامات و داشتن مستندات و سوابق به روز کلرزنی ، باعث اخذ مجوزهای لازم توسط مصرف کننده از سازمان های ذیربط شده و تأثیر مناسبی در کیفیت کاری آنها نیز ایجاد خواهد نمود.
دو روش اصلی برای ضدعفونی آب داخل مخزن وجود دارد:
- نگهداری آب مخزن با کلر
- شوک کلر
در حالت عادی و برای ضدعفونی دائم آب مخزن با کلر، بهتر است از پمپ تزریق کلر در خط ورودی مخزن استفاده شده و یا حداقل، کلر بصورت دستی به مخزن اضافه شود.
جدول زیر راهنمای خوبی برای میزان کلر تزریقی مورد نیاز در آب با توجه به منبع آب ورودی به مخزن می باشد:
| نوع آب | میزان کلر مورد نیاز (mg/lit یا ppm) |
|
آب سطحی |
2.0 – 0.5 |
|
آب چاه |
1.5 – 0.5 |
|
آب باران جمع آوری شده |
5.0 – 2.0 |
در سه مورد بهتر است از شوک کلرزنی استفاده شود:
- مخزن ذخیره به تازگی خرید شده باشد.
- روی چاه، عملیات تعمیر یا سرویس سنگین صورت گرفته شده باشد.
- با انجام آزمایش آب (مخصوصاً باکتری E.Coli) مشخص شده که آب داخل مخزن دارای آلودگی میکروبی بالایی است.
پیش از انجام شوک کلر، بهتر است خود مخزن در مراحل زیر تمیز و ضدعفونی شود:
مرحله اول: داخل مخزن دخیره تمیز شود. آشغال ها و مواد زائد را با دست یا با استفاده از پمپ کف کش حتی الامکان از مخزن خارج کرده و سطوح داخلی مخزن را با برس تمیز کنید.
مرحله دوم: مخزن را از نظر داشتن ترک، آسیب و نشتی چک کنید. وضعیت درب مخزن را هم بررسی کنید و مطمئن شوید که قبلاً هیچ گونه آلودگی، آشغال، ذرات خارجی، حشرات و سایر جانوران از طریق درب مخزن وارد آن نشده باشند.
مرحله سوم: در این مرحله باید شوک کلر به مخزن داده شود. برای شوک کلر، می بایست با اضافه کردن کلر، میزان کلر آزاد را به 50 تا 100 ppm برسانید. میزان کلر آزاد را پس از 24 ساعت اندازه گیری نمایید. اگر پس از 24 ساعت میزان کلر آزاد کمتر از 10 ppm شده باشد، عملیات فوق را تکرار کنید.
مدت زمان لازم برای کاهش این مقدار کلر آزاد پس از شوک ممکن است حتی چند روز زمان ببرد. سرعت کاهش کلر آزاد، بستگی به میزان آلودگی و املاح و همچنین دمای آب دارد.
نکته: اگر فرصت زیادی ندارید، بجای مقدار بالا، کلر را به حدود 5 تا 10 ppm رسانده و حداقل 12 ساعت زمان بدهید.
نکته: توجه داشته باشید که اگر جنس بدنه مخزن از استنلس استیل 304 باشد، مقادیر زیاد کلر ممکن است موجب آسیب به آن و ایجاد نشتی در مخزن در طولانی مدت شود.
مرحله چهارم: بعد از شوک کلر با مقدار بالا، آب مخزن را تخلیه و داخل مخزن را شستشو دهید. توجه داشته باشید که آب حاوی کلر بالا نباید به سمت نهر، رودخانه، آبهای سطحی و حتی سپتیک نانک ها هدایت شود.
نکته: به هیچ عنوان از آب دارای کلر آزاد بیش از 4 ppm برای استفاده بهداشتی و شرب استفاده نشود.
برای ضدعفونی آب داخل مخزن می توان از دو نوع کلر استفاده کرد:
- کلر مایع یا آب ژاول با فرمول شیمیایی هیپوکلریت سدیم با خلوص حدود 10 تا 15 درصد
- کلر جامد با حالت پودر و یا قرص با فرمول شیمیایی هیپوکلریت کلسیم با خلوص حدود 70 درصد
توجه: به هیچ عنوان از پودر و قرص های کلر دارای مواد تثبیت کننده (با نام های تجاری دی کلر و تری کلر) برای ضدعفونی آب مخزنی که قرار است مورد استفاده بهداشتی یا شرب شود استفاده نشود. این کلرها برای ضدعفونی آب استخر تولید و مصرف می شوند.
پودر کلر AQUA FIT با درصد خلوص 70% و فرمول شیمیایی هیپوکلریت کلسیم جهت ضدعفونی آب بهداشتی و آب استخر
مشاهده مشخصات
سوال مهمی که معمولاً در این خصوص پرسیده می شود این است که چه مقدار کلر برای ضدعفونی آب مخزن می بایست استفاده شود؟
جداول مختلفی برای تعیین میزان کلر مایع و کلر جامد برای اضافه کردن به آب مخزن ارائه شده است. اما می توان بجای درگیر شدن در اعداد جداول، با یک محاسبه ساده این مقدار را به دست آورد.
مقدار کلر مورد نیاز به سادگی با فرمول زیر محاسبه می شود:
کلر مورد نیاز (gr) = (D*V)/(10*P)
V: حجم آب داخل مخزن (lit)
D: مقدار کلر در نظر گرفته شده برای تزریق (در واحد ppm یا mg/lit)
P: درصد خلوص کلر مورد استفاده (%)
مثال 1) برای وارد کردن 3 ppm کلر در یک مخزن 2000 لیتری، چند گرم پودر کلر با خلوص 70% نیاز است؟
(3*2000)/(10*70)=8.58 gr
مثال 2) برای دادن شوک کلر 100 ppm به یک مخزن 15000 لیتری، چه مقدار کلر مایع با خلوص 10% استفاده شود؟
(100*15000)/(10*10)=15000 gr=15 kg
نکته: اگر قرار است از پودر کلر برای ضدعفونی آب مخزن استفاده شود، ابتدا پودر کلر به میزان محاسبه شده را در یک سطل پر از آب ریخته و حدود 5 دقیقه زمان دهید تا رسوبات و ناخالصی های کلر داخل سطل ته نشین و سپس محلول بدون رسوب را داخل مخزن بریزید.
نکته: هر قاشق غذاخوری پودر کلر حدود 15 گرم و هر قاشق چایخوری حدود 5 گرم وزن دارد.
بعد از ریختن کلر به میزان محاسبه شده، لازمست تا مقدار کلر آزاد در زمانهای مختلف اندازه گیری شود. برای انجام این کار می بایست از تست کیت کلر استفاده شود.
داشتن تست کیت دو مزیت مهم دارد:
- بعد از کلرزنی می توان میزان کلر موجود در آب را اندازه گیری کرد.
- با اندازه گیری کلر، از کاهش مقدار آن و رسیدن به میزان مجاز قبل از استفاده آگاه شد.
برای اندازه گیری کلر در مقادیر کم (حصول اطمینان از قابل استفاده بودن آب برای شرب) بهتر است از تست کیت ها با روش رنگ سنجی (با محلول، قرص و یا پودر) استفاده شود که در بازه کم، دقت بالاتری دارند.
تست کیت اندازه گیری کلر D.P.D پودری (پک 50 تایی) به روش رنگ سنجی
مشاهده مشخصات
اما برای اندازه گیری مقدار کلر در مقادیر بالا (بعد از شوک کلر)، از تست کیت های با روش تیتراسیون (FAS) می توان استفاده کرد که قادر به اندازه گیری کلر در بازه بیشتری هستند.
نظرات