اسید سیانوریک، یکی از مواد شیمیایی متداول جهت استفاده در استخرهای مسکونی و عمومی در فضای روباز محسوب می شود. ثبت استفاده از این ماده شیمیایی به حدود سال 1829 میلادی برمی گردد. از همان موقع، استفاده از اسید سیانوریک برای تمیز نگه داشتن و پایداری ضدعفونی استخرهایی که از کلر استفاده می کردند، مورد مصرف قرار می گرفت. البته، از ابتدا در مورد نوع مصرف و میزان استفاده از آن همیشه بحث ها و نگرانی های مختلفی نیز مطرح بوده است. بر اساس همین نکات، افراد صاحبنظر در حوزه سلامت، در خصوص نوع استفاده و یا عدم استفاده از اسید سیانوریک در آب استخر، اختلاف نظرهایی دارند. به همین دلیل، در این مقاله تلاش می کنیم تا شناختی عمیق تر نسبت به اسید سیانوریک و نوع استفاده آن در استخرها پیدا کنیم.
همانطور که از نام "اسید سیانوریک" مشخص است، این ماده یک نوع "اسید" است. مانند بسیاری از اسیدهای موجود در بازار، این ماده به شکل پودر سفید رنگ که قابلیت انحلال در آب دارد، به فروش می رسد. افزودن اسید سیانوریک به آب استخر، مانند هر ماده شیمیایی، باعث تغییر در میزان PH، قلیائیت و مواد جامد محلول (TDS) آب استخر می شود. استفاده از اسیدسیانوریک، برای پایدار کردن کلر و اثر ضدعفونی آن در آب استخر توصیه می شود. اسید سیانوریک در آب، با کلر یک پیوند شیمیایی ضعیف و موقت ایجاد می کند. ترکیب شیمیایی اسید سیانوریک با کلر آزاد موجود در آب، باعث می شود تا سرعت اکسیداسیون و ضدعفونی کلر در آب کاهش پیدا کند، اما پایداری کلر در برابر اشعه ماوراء بنفش نور خورشید، به شدت افزایش یابد.
آب استخری که دارای کلر بوده و زیر نور آفتاب قرار داشته باشد، تنها پس از گذشت چند ساعت، کلر آزاد خود را از دست می دهد. استفاده از اسید سیانوریک در استخرهای روباز که با کلر ضدعفونی می شوند، باعث پایدارتر شدن کلر و دوام بیشتر آن در آب استخر و در زیر نور آفتاب می شود. نکته مهمی که وجود دارد این است که اسید سیانوریک بر خلاف کلر، در پروسه ضدعفونی استخر مصرف نمی شود و هموار ه در آب باقی مانده و بتدریج با استفاده در دفعات آتی، میزان آن در آب افزایش پیدا می کند.
استفاده از اسید سیانوریک دارای مزایای زیادی از جمله پایدارتر کردن وضعیت تعادل شیمیایی آب استخر می باشد. با استفاده از اسید سیانوریک، دفعات مورد نیاز برای آزمایش میزان کلر موجود در آب استخر، از روزانه به هفتگی کاهش خواهد یافت. افزایش استفاده از اسید سیانوریک در استخرها باعث رشد بازار فروش این محصول شده است. در حال حاضر، حجم بازار استفاده از اسید سیانوریک در کشور آمریکا، بالغ بر 300 میلیون دلار در سال تخمین زده می شود.
البته متأسفانه مانند بسیاری از موارد مشابه، استفاده افراطی و نامناسب از این ماده شیمیایی، مشکلاتی را به وجود آورد. در ادامه می خواهیم دیدی عمیق تر به مشکلات ناشی از عدم استفاده درست و به اندازه از اسید سیانوریک داشته باشیم.
سرعت اکسیداسیون کلر، شاخصی خوب برای توان و سرعت ضدعفونی کردن آب توسط کلر است. تحقیقات نشان داده است که با اضافه شدن اسید سیانوریک و افزایش میزان آن در آب، سرعت اکسیداسیون توسط کلر کاهش می یابد. در واقع، بین افزایش میزان اسید سیانوریک در آب و مدت زمان مورد نیاز برای از بین رفتن میکروارگانیسم ها توسط کلر، نسبت مستقیم وجود دارد.
شکل زیر، نشانگر زمان مورد نیاز برای از بین رفتن 99% باکتری های موجود در آب در مقادیر مختلف اسید سیانوریک و همینطور کلر در آب است. به عنوان مثال، مدت زمان مورد نیاز برای از بین بردن 99% باکتری های موجود در آب توسط کلر در حالتی که میزان اسید سیانوریک حدود 100 ppm است، بین 20 تا 50 برابر حالتی است که کلاً اسید سیانوریک در آب وجود نداشته باشد!
علاوه براین، با اضافه شدن اسید سیانوریک به آب دارای کلر، توان کلر برای مقابله با خطرناک ترین نوع میکروارگانیسم آب آلوده یعنی "کریپتوسپوریدیوم" (Cryptosporidium) به شدت کاهش می یابد.
کریپتوسپوریدیوم یا به اختصار، "کریپتو" (Crypto)، یک نوع میکروارگانیسم مقاوم در برابر کلر است که باعث بروز بیماری های گوارشی در بدن انسان می شود. کریپتو دارای یک پوسته محکم و با دوام است که باعث می شود تا مدت زمان زیادی خارج از بدن انسان و در آب های آشامیدنی و همینطور آب استخر باقی مانده و زنده بماند. این ماده به شدت در برابر کلر، مقاومت می کند.
هر سال، مطالعات موردی بسیار زیادی در مورد مشکلات ناشی از کریپتو که عمدتاً از طریق ورود فضولات انسانی و حیوانی به آب مشاهده شده است، ارائه و مورد بررسی قرار گرفته اند. طبق توصیه مراکز کنترل بیماری ها (Centers of Disease Control – CDC) در آمریکا، در موارد وجود احتمال مشکل کریپتو در آب، می بایست میزان کلر آزاد موجود در آب را تا حدود 20 ppm به مدت 32 ساعت افزایش داد. نکته مهم این است که این توصیه برای حالتی است که اسید سیانوریک در آب وجود نداشته باشد. در غیر اینصورت، این مدت زمان نیاز به افزایش خواهد داشت. طبق تحقیقات اخیر این مراکز در سال 2015، در صورت وجود مقادیر حتی ناچیز اسید سیانوریک (مثلاً بین 10-20 ppm)، دیگر توصیه ارائه شده فوق برای از بین بردن کریپتوها کارایی لازم را نخواهد داشت. در این حالت، می بایست استفاده از روشهای کمکی و ثانویه ضدعفونی آب استخر، مد نظر قرار گیرد.
ارائه آموزش و آگاهی های لازم در خصوص نحوه و میزان استفاده مناسب اسید سیانوریک در آب استخر، از اهمیت بالایی برخوردار است. تجهیزات اندازه گیری میزان اسید سیانوریک در آب، موجود و از بازار قابل تهیه است. البته با توجه به عدم شناخت کافی مصرف کنندگان از این ماده شیمیایی، هنوز استفاده از این تجهیزات اندازه گیری عمومیت پیدا نکرده است.
پرسش آخر این است که اگر پس از اندازه گیری، متوجه شدیم که میزان اسید سیانوریک در آب استخر بالاست، چه باید کرد؟ بهترین و مطمئن ترین روش در این حالت برای کاهش و کنترل میزان اسید سیانوریک، تخلیه بخشی از آب استخر و رقیق کردن آن با آب تازه می باشد. در برخی موارد، استفاده از سیستم تصفیه آب به روش اسمز معکوس هم می تواند باعث حذف این ماده شیمیایی از آب و بازگرداندن مجدد آن به استخر شود.
نظرات