آیا نوشیدن آب با TDS پایین برای بدن ضرر دارد؟

همواره یکی از مهمترین سؤالات و شبهاتی که در مورد استفاده از دستگاه‌های تصفیه آب خانگی جهت تأمین آب آشامیدنی تصفیه شده وجود داشته، این مسأله بوده که آیا نوشیدن آبی که میزان TDS (کل ذرات محلول) آن کم باشد، برای بدن انسان ضرر دارد یا خیر.

با توجه به اهمیت این سؤال،  شروع به جستجوی زیادی کردم تا در یکی از سایت‌های مرجع بسیار معتبر و تخصصی تصفیه آب آشامیدنی (Water Quality Association) متوجه تحقیقی شدم که دقیقاً برای پاسخ به همین سؤال انجام شده است.

در این مقاله، خلاصه این تحقیق را برای شما بیان می‌کنم. می‌توانید برای مشاهده متن کامل اصل این مقاله، اینجا را کلیک کنید.

آب آشامیدنی همواره بخاطر اهمیتی که برای سلامتی و یا همینطور بروز بیماریها در انسان بوده، مورد توجه قرار گرفته است. امروزه ما از نقشی که آب در بدن انسان ایفا می‌کند، آگاه هستیم. آب در بدن، نقش انتقال دهنده مواد مغذی به سلولها و انتقال دهنده مواد زائد از آنها، تنظیم کننده دمای بدن، روانکاری مفاصل و بافتها و مشارکت در واکنش‌های شیمیایی را دارد. وظایف اشاره شده بر عهده "آب خالص" بوده و املاح، هیچ نقشی در آنها ندارند.

در این مقاله، منظور ما از آب با TDS پایین، آبی است که میزان TDS آن بین صفر و صد باشد. آب با این کیفیت، معمولاً خروجی دستگاه‌های تصفیه آب که با روش‌های اسمز معکوس، تقطیر یا تعویض یونی کارمی‌کنند، هستند.  

برخی باورهای رایج در مورد آب با TDS پایین وجود دارد. از جمله اینکه آب با TDS پایین باعث جذب کلسیم و سایر املاح اضافی از مفاصل شده و به این دلیل حتی باعث بهبود آرتروز می‌شود. یا برخی ادعا می‌کنند که مصرف آب با TDS پایین باعث جذب املاح شده و باعث کاهش آنها  در بدن و ایجاد مشکلات بعدی می‌شود.

نکته دیگری که در این میان باید به آن توجه داشت، این است که توصیه‌های علمی در مورد آشامیدن نوع آبی که در زمان ورزش یا تعریق شدید بدن می‌شود، با مصرف عادی و روزمره آن تفاوت دارد. از آنجائیکه در زمان ورزش، بهتر است  نوشیدن آب باعث جایگزینی قند خون، گلیکوژن عضلات، الکترولیت‌ها، نمک، کلسیم و پتاسیم برای تعادل الکتریکی بهتر بدن شود، استفاده از آب با املاح و یا نوشیدنی‌های خاص زمان ورزش توصیه می‌شود. هرچند حتی در زمان ورزش و تعریق نیز آنچه تهدید جدی محسوب می‌شود، کمبود خود آب در بدن است و نه عدم وجود املاح در آب.

برای درک بهتر تأثیر آب با TDS کم روی بدن، لازمست تا به اختصار به برخی جنبه‌های عملکردی بدن بپردازیم. بدن ما مکانیزمی بنام Homeostasis دارد که بصورت خودکار باعث ایجاد تعادل در میزان املاح و یونهای موجود در آب بدن می‌شود. در این فرآیند کنترلی، "کلیه" نقش مهمی و اساسی در تعادل یونها از جمله سدیم، پتاسیم، کلسیم و غیره را بوسیله دفع و یا جذب مجدد مایعات در بدن دارد.

در مکانیزم Homeostasis، سه مایع اصلی بدن شامل پلاسما، مایع درون سلولی و مایع خارج از سلول درگیر هستند. غلظت یون سدیم در بیرون دیواره سلول و غلظت یون پتاسیم در داخل دیواره سلول، در بیشترین حد خود هستند. این تعادل به واسطه پدیده فشار اسمزی بین دو ظرف غشاء سلول اتفاق می‌افتد، حفظ می‌شود. بدین معنی که هرگونه تغییری در غلظت این املاح در هر یک از دو ظرف غشاء سلولی، باعث حرکت سریع آب از یک سمت غشاء به سمت دیگر شده و در کمتر از یک دقیقه مجدداً تعادل برقرار می‌گردد.

همانطور که گفته شد، کلیه نقش مهمی در کنترل غلظت املاح آب بدن دارد. کلیه‌ها معمولاً در روز حدود 180 لیتر آب را تصفیه می‌کنند. اما بیش از 95 درصد این مقدار، مجدداً پس از تصفیه جذب بدن شده  تنها حدود یک تا یک و نیم لیتر بصورت ادرار خارج می‌شود.

زمانیکه میزان املاح آب بدن به هر دلیلی کم باشد، "کلیه" سیگنالهای عصبی و یا هورمونی ایجاد می‌کند که موجب بیشتر شدن ادرار شده و به این وسیله مجدداً غلظت املاح را به حد نرمال می‌رساند. عکس این حالت هم صادق است.  اگر غلظت املاح زیاد باشد، سیگنالی عصبی توسط کلیه ایجاد شده و باعث حس تشنگی در فرد میشود تا با نوشیدن آب، مجدداً تعادل یونها و املاح  برقرار شود.

نکته دیگر اینست که خود بزاق دهان، باعث افزایش TDS آب در هنگام آشامیدن می شود. بزاق دهان دارای کلرید سدیم با غلظت 877 میلی گرم در لیتر است که باعث افزایش TDS آب قبل از ورود به نای و جذب توسط سایر اعضای بدن می‌گردد.

بنابراین با توجه به مطالب فوق و تحقیقات و مطالعات علمی دقیق انجام شده که تفصیل آن در اصل مقاله آورده شده است، می‌توان اینگونه جمعبندی کرد:

نوشیدن آب با TDS کم برای یک فرد سالم، به تنهایی باعث هیچ مشکلی در بدن وی نخواهد شد. با توجه به اهمیت این جمله، عین عبارت موجود در متن مقاله تحقیق را اینجا بازنویسی می کنم:

“It is evident that consumption by a healthy person of low TDS water alone cannot cause unhealthy systems”

منظور از "فرد سالم"، فردی است که دارای بیماری یا مشکلات هورمونی نباشد. خود وجود بیماری، مشکلات هورمونی یا فقر غذایی در فرد است که باعث به هم ریختن تعادل املاح در بدن می‌شود و نه نوشیدن آب با املاح کم.