راهنمای کامل چراغ استخر

انتخاب صحیح چراغ استخر چه در زمان ساخت و چه در زمان بازسازی استخر، همواره یکی از دغدغه های مهم صاحبان و سازندگان استخر به شمار می رود.

در زمانهای گذشته، کاربرد چراغ استخر بیشتر به موضوع ایمنی مربوط بوده و برای مشخص شدن محوطه و پیشگیری از سقوط افراد در شب و یا عدم صدمه دیدگی شناگران در زمان ورود به استخر به کار می رفت. اما امروزه جنبه های زیبایی و چشمنواز شدن استخر در شب و با چراغ های روشن، بسیار مورد توجه قرار می گیرد.

بنابراین امروزه انتخاب و جانمایی صحیح چراغ استخر با توجه به پارامترهایی مانند ابعاد استخر، جنس و رنگ بدنه استخر، بهینه شدن نور، به حداقل رساندن سایه، از موارد کلیدی طراحی و ساخت یک استخر زیبا و مدرن محسوب می شود.

تکنولوژی ساخت چراغ استخر در سالهای گذشته از سرعت چشمگیری برخوردار بوده است. این پیشرفت ها باعث شده تا علاوه بر کسانی که در حال احداث استخر جدید هستند، افرادی که از استخر ساخته شده قدیمی نیز استفاده می کنند، به فکر جایگزینی چراغ های قدیمی با چراغ های استخر جدید با ظاهری زیباتر و عملکرد و راندمان بالاتر بیفتند.

در این مقاله تلاش می شود تا ضمن معرفی انواع محتلف چراغ استخر و بررسی مزایا و معایب هر کدام از آنها، نکات مهمی نیز در خصوص محاسبه تعداد چراغ مورد نیاز و جانمایی آنها در استخرها بیان شود.

انواع مختلف چراغ استخر بر اساس عملکرد

به صورت کلی، سه مدل اصلی چراغ استخر وجود دارد:

- چراغ های رشته ای (Incandescent)

- چراغ های هالوژن (Halogen)

- چراغ های LED یا Light-Emitting Diode

چراغ استخر با لامپ رشته ای

لامپ های رشته ای استخر، در استخرهای قدیمی بیشتر مورد استفاده قرار می گرفته و امروزه به ندرت حتی در بازار پیدا می شود. اگر شما با یک استخر خیلی قدیمی ساز مواجه شده باشید، احتمالاً شاید از این نوع چراغ ها در آن استفاده شده باشد.

چراغ استخر هالوژن

چراغ های استخری هالوژنی، نسل بعدی لامپ های رشته ای به شمار می روند. چراغ های هالوژنی سالهای سال در استخرها مورد استفاده قرار گرفته و در بسیاری از استخرهایی که از قبل ساخته شده اند، قابل مشاهده هستند.

چراغ های استخری هالوژنی حدود 10 تا 20 درصد نسبت به چراغ های رشته ای از راندمان بالاتری برخوردار بوده، طول عمر بیشتری دارند و نور قویتری نیز تولید می کنند. نقطه ضعف مهم چراغ های هالوژنی این است که حرارت زیادی تولید کرده و در دمای بالا می سوزند. به همین دلیل این چراغ ها نمی بایست خارج از آب روشن بمانند. بنابراین، معمولاً لامپ و اورینگ های چراغ ها بصورت سالیانه تعویض می شوند.

 جدول زیر معرف مزایا و معایب چراغ های استخری هالوژن نسبت به چراغ های استخری با لامپ رشته ای می باشد:

چراغ استخر LED

چراغ های استخری LED  جزو جدیدترین تکنولوژی های روشنایی استخر به شمار رفته و به نوعی یک تحول در این حوزه محسوب می شوند. چراغ های LED نوری قوی و با نفوذ تولید می کنند. نور چراغ های LED مسافت بیشتری در آب را روشن می کنند.

تفاوت ظاهری که بین نور چراغهای هالوژن و LED می توان مشاهده کرد، این است که نور چراغهای استخر LED حالت یکنواخت و روشنی داشته و گسترش و بازتاب بیشتری در آب دارند. اما نور چراغ های هالوژن بصورت مستقیم و ستون نور است. این موضوع مخصوصاً خودش را در استخرهایی که رنگ سطح آنها کمرنگ است خودش را بیشتر نشان می دهد. در استخرهای با سطوح تیره رنگ، انعکاس نور بواسطه جذب نور در سطوح تیره، کمتر اتفاق می افتد.

تنوع رنگ در چراغ های استخری LED نیز یکی دیگر از مزیت های مهم این نوع چراغ ها محسوب می شود. رنگ چراغ های LED میتواند به روشهای مختلف مانند کلید قطع و وصل از داخل تابلو، ریموت کنترل و یا برنامه ریزی زمانی تغییر رنگ انجام گیرد. در برخی مدلهای پیشرفته تر، امکان اتصال نورپردازی چراغ به موبایل نیز فراهم شده است.

نکته بسیار مهم دیگر این است که چراغ های استخر LED بین 3 تا 5 برابر نسبت به چراغ های هالوژن راندمان بالاتری داشته، حدود 90% گرمای کمتری تولید کرده و از طول عمر بیشتری در حدود 50,000 ساعت در مقایسه با طول عمر چراغ های هالوژن با حدود عمر 1,000 ساعت برخوردار هستند. به عبارت ساده تر، اگر فرض کنید چراغ LED یک استخر در روز حدود 4 ساعت و هر هفت روز هفته روشن باشد، عمری حدود 34 سال خواهد داشت! لازم به ذکر است که برخی از انواع چراغ های LED حتی تا 70,000 ساعت عمر نیز دارند.

جدول زیر معرف مزایا و معایب چراغ های استخری LED نسبت به چراغ های استخری هالوژن می باشد:

انواع مختلف چراغ استخر بر اساس نوع نصب

چراغ های استخر بر اساس نوع نصب روی دیواره استخر هم به دو نوع اصلی "چراغ های توکار" (Flush Mounted) و "چراغ های روکار" (Surface Mounted) تقسیم می شوند.

چراغ استخر توکار

چراغ های استخری توکار (Flush Mounted) به همراه کاسه بتنی در داخل دیواره قرار گرفته و سطح آن تقریباً با سطح دیوار استخر همسطح می شود و این موضوع به زیبایی ظاهری طراحی استخر کمک می کند. چراغ های استخری توکار معمولاً شعاع نور کمتری نسبت به چراغ های روکار از خود ساطع می کنند. استفاده از چراغ های توکار استخری مخصوصاً از نوع LED در استخرهایی که ساخته می شوند، بسیار مورد استقبال قرار می گیرد.

مهمترین نقطه ضعف استفاده از چراغ های استخر توکار، سختی تعویض چراغ ها در زمان استفاده از استخر است.

چراغ استخر روکار

 چراغ های استخری روکار (Surface Mounted) بدون نیاز به کاسه و روی دیواره نصب شده و به همین دلیل، سطح آنها نسبت به سطح دیواره استخر کمی برآمدگی دارد.

چراغ های استخر روکار، شعاع نور گسترده تری نسبت به چراغ های استخر توکار در آب دارند.

در صورتیکه چراغ های فعلی استخر، از نوع هالوژن توکار باشد، برای جایگزین کردن و ارتقاء آن می توان از چراغ توکار LED همان برند و یا از چراغ های روکار LED سایر برندها استفاده نمود.

برای جایگزین کردن چراغ استخر هالوژن روکار با چراغ استخر LED روکار، باید به ابعاد قاب چراغ توجه داشت تا مشکلی ایجاد نشود.  

محاسبه تعداد چراغ مورد نیاز استخر

تعداد چراغ مورد نیاز برای روشنایی مناسب استخر، بستگی به عوامل مختلفی از جمله شکل استخر، جنس و رنگ سطح استخر و نیز ابعاد استخر دارد. محاسبه تعداد چراغ مورد نیاز استخر، فرمول و روش استانداردی ندارد. اما به عنوان یک پیشنهاد تجربی می توان از روش زیر استفاده نمود:

به ازاء هر متر مربع سطح استخر، حدود 5.4 وات نور چراغ هالوژن مورد نیاز است. با توجه به اینکه راندمان چراغ های LED بین 3 تا 5 برابر چراغ های هالوژن است،  عدد بدست آمده را تقسیم بر عددی بین 3 تا 5 می کنیم تا تعداد چراغ های استخری LED محاسبه شود.

به عنوان مثال، یک استخر مستطیلی شکل با ابعاد 8 در 4 متر را در نظر بگیرید. با در نظر گرفتن روش پیشنهادی فوق، مقدار توان روشنایی محاسبه شده برابر 172.8 وات می باشد (4 * 8 * 5.4=172.8).  این بدان معناست که برای روشنایی این استخر به دو عدد چراغ هالوژن 100 وات نیاز است. اگر بخواهیم از چراغ های استخری LED استفاده شود، با تقسیم عدد 172.8 بر 4 به توان 43.2 وات میرسیم که نشان میدهد برای روشن کردن این استخر می توان از دو عدد چراغ LED با توان 20 وات استفاده نمود

نحوه جانمایی چراغ در استخر

میزان تابش نور چراغ در استخر، تابع نوع چراغ استفاده شده و میزان بازتابش نور در استخر دارد. به عنوان یک قاعده تجربی، برای هر چراغ LED در استخر بین 5 تا 10 متر طول شعاع روشنایی در نظر گرفته می شود. البته این موضوع به رنگ نور چراغ LED و نوع و رنگ سطوح استخر نیز مرتبط می باشد.

رنگ سطح داخلی استخر، یک پارامتر مهم برای انتخاب و محاسبه تعداد مورد نیاز چراغ استخر است. هر چه رنگ سطوح استخر تیره تر باشد، به نور بیشتری برای روشنایی استخر نیاز خواهد بود. به صورت تجربی، برای یک استخر با سطوح تیره می بایست 1.5 برابر یک استخر با سطوح روشن، نور چراغ در نظر گرفت.

استخر با یک چراغ LED

استفاده از تنها یک چراغ LED نهایتاً برای یک استخر با حداکثر طول 6 متر و حداکثر عرض 4 متر و آن هم با سطح روشن مجاز است. با گذر از این حدود، می بایست بر تعداد چراغ ها اضافه نمود. در غیر اینصورت، نور چراغ ها در مسافت های طولانی ضعیف شده و یکنواختی آن از بین می رود.

در مواردی که تنها یک چراغ قرار است در استخر نصب شود، بهتر است چراغ در بخش عمیق استخر نصب شود.

استخر با دو چراغ LED روبروی هم

با افزایش طول استخر از میزان 6 متر تا 8 متر، بهترین گزینه استفاده از دو چراغ LED روبروی هم در دو ضلع کوچکتر استخر است. این کار باعث می شود تا ضمن داشتن یک نور قوی در استخر، تمامی نقاط مختلف استخر که امکان سایه در آنها وجود دارد، نورپردازی شود.   

استخر با چند چراغ LED در طول استخر

زمانی که طول استخر از 8 متر بیشتر شود، بهترین روش نورپردازی، قرار دادن چندین چراغ کنار هم در طول استخر می باشد. زیرا در این استخرها، طول استخر بیشتر از توان نورپردازی یک چراغ به تنهایی است.

در این نوع چیدمان پیشنهاد می شود که بین چراغ تا دیوار کناری 1.25 متر و بین هر دو چراغ با هم 2.5 متر فاصله در نظر گرفته شود.

نورپردازی پله ها و سکوهای استخر

در صورت وجود موانع و تجهیزات جانبی در استخر مانند پله و سکو، نورپردازی کمی پیچیده تر می شود. البته استفاده از این امکانات جانبی هم از نظر ایجاد راحتی برای شناگران  هم از نظر جنبه های زیبایی، روز به روز بیشتر مورد استقبال قرار می گیرد. نکته مهمی که در نورپردازی این موارد علاوه بر جنیه زیبایی اهمیت دارد، جنبه "ایمنی" است. وجود نور کافی مخصوصاً در شب در جهت حفظ ایمنی کسانی که می خواهند وارد استخر شوند و یا از آن استفاده کنند، بسیار مهم می باشد.  

به عنوان یک قاعده تجربی، برای نورپردازی مواردی مانند سکو و یا پله داخل استخر، چراغ استخر نمی بایست از سطح آب بیشتر از 30 سانتیمتر پایین تر نصب شوند. زیرا معمولاً بالاترین ردیف های پله و یا سکو معمولاً در عمق 40 سانتیمتری از سطح آب قرار می گیرند. البته این مقادیر حدودی هستند و امکان تغییر جزئی آنها متناسب با یکدیگر وجود دارد. در هر صورت، چراغ استخر از نظر ارتفاع می بایست کمی از پله و یا سکو بالاتر باشد تا روشنایی کافی برای آنها وجود داشته باشد.

در استخرهای کوچک، می توان از یک چراغ در سمت روبروی پله و یا سکو در استخر استفاده نمود. حفظ ارتفاع نصب چراغ به همان طریقی که بیان شد، نقش مهمی در تأمین ایمنی استخر خواهد داشت.

در استخرهای با سایز متوسط، بهتر است تا پله ها و سکوها در یک سمت با عرض کمتر قرار گرفته و از آنجائیکه امکان قرار دادن چراغ در ضلع روبرو به دلیل فاصله زیاد وجود ندارد، از چند چراغ در دیواره طولی استخر استفاده شود.

با قرار دادن چراغ در نزدیکی پله و یا سکو و با عمق حداکثر 30 سانتیمتری از سطح آب، نور کافی برای سکو و پله استخر فراهم خواهد آمد.

در صورتیکه پله و یا سکو در طول استخر کار شده باشد، توصیه می شود تا چراغ هایی استخر در طول استخر و در بالای سکو و با عمق حداکثر 30 سانتیمتری از سطح آب قرار داده شوند. هر چند این کار باعث افتادن سایه در زیر سکو می شود، اما سایر نقاط استخر بخوبی روشن شده و بازتاب نور می تواند حتی زیر سکو را نیز به اندازه کافی روشن کند.

نورپردازی استخرهای با اشکال نامنظم

علیرغم اینکه استخرها می توانند دارای اشکال مختلفی باشند، اما قواعد اصلی روشنایی استخر و چراغ های آن کماکان پابرجا هستند. استفاده از دوچراغ LED روبروی هم برای استخرهای با طول کمتر از 12 متر، بهترین گزینه محسوب می شود.

در استخرهای L شکل، توصیه می شود که بخش گسترش یافته، به عنوان یک استخر جداگانه در نظر گرفته شود. به عنوان مثال در استخر شکل زیر، اگر بخش گسترش یافته وجود نداشت، با یک استخر مستطیلی با طول 12 متر مواجه بودیم که می بایست از 4 عدد چراغ در طول آن استفاده می شد. اما با توجه به شکل L این استخر، همانگونه که مشاهده می شود از سه چراغ در طول استخر بزرگتر و دو چراغ در ضلع چپ استفاده شده که هم استخر و هم بخش پله ها دارای نور کافی و یکنواخت باشند.