طعم و بوی بد آب معمولاً یک مشکل کم خطر برای سلامتی در آبهای آشامیدنی است. اما این پدیده می تواند نشانگر وجود برخی مشکلات جدی تر در منابع تأمین آب شهری و یا در خطوط انتقال باشد که ممکن است نیازمند اقدام سریع در این خصوص باشد. مهم است تا با شناسایی منشأ ایجاد طعم و بوی نامطبوع در آب و از بین بردن آن بتوانیم از آب آشامیدنی با کیفیت و تمیز بهره مند باشیم.
بوی نامطبوعی که از آب آشامیدنی استشمام می شود، معمولاً می تواند نشانگر یک مشکل جدی تر در شیرآلات و یا لوله کشی های انتقال آب باشد. البته طعم و بوی بد آب معمولاً برای سلامتی خطرناک نیست. اما نیازمند این است که ضمن شناسایی مشکل و حل آن، بتوانیم کیفیت آب را به بهترین نحو ممکن برای آشامیدن و لذت از آن بالا ببریم.از زمانی که آب از تصفیه خانه خارج و توسط خطوط انتقال به منازل می رسد، امکان ورود چندین نوع آلاینده به آن وجود خواهد داشت. گاهی آب ممکن است طعم فلزی داشته و یا بوی کلر و یا فاضلاب بدهد. در این مقاله تلاش خواهیم داشت که مشکلات عمومی طعم و بوی بد آب و نیز روش حذف آنها را مورد مرور و بررسی قرار دهیم:
بوی گوگرد و یا تخم مرغ گندیده در آب، معمولاً به دلیل وجود باکتری سولفور و یا سولفید هیدروژن میباشد. هر چند این بو به خودی خود معمولاً خطرناک نیست، اما نشانگر وجود میزان بالای آلودگی و یا مواد شیمیایی در آب دارد. باکتری سولفور معمولاً در نقاطی مانند چاه های عمیق آب و یا مسیرهای لوله کشی آب که اکسیژن کمی دارند، زندگی کرده و با تغذیه گرفتن از مواد آلی فاسد، گاز سولفید هیدروژن تولید می کنند. در صورت شناسایی وجود چنین مشکلی در مسیر آب، بهتر است مسیری برای تهویه گاز سولفید هیدروژن ایجاد شود تا این گاز مجبور نباشد تا تنها از شیر آب خارج شود. باکتری سولفور معمولاً در آبهای زیرزمینی وجود داشته و برای سلامتی انسان، ضرری ندارند. بوی گاز سولفید هیدروژن در مقادیر پایین حدود 0.5 ppm قابل استشمام است. در میزان 1 ppm، بوی کپک می دهد و در مقادیر 1 ppm تا 2 ppm، بوی تخم مرغ گندیده می دهد.
اگر بوی گوگرد، تنها در زمان باز کردن شیر آب گرم استشمام شود، می تواند نشانگر واکنش شیمیایی در هیتر آب گرم بوده و احتمالاً مشکلی در آب ورودی وجود ندارد. اما اگر به محض باز شدن شیر آب گرم یا سرد، میزان بوی گوگرد زیاد بوده و یا با باز بودن شیر آب، متغیر باشد، به احتمال زیاد، مشکل وجود باکتری سولفور در چاه و یا لوله کشی توزیع آب وجود دارد. ضمناً باید توجه داشت که وجود سولفید هیدروژن در آب ورودی، علاوه بر ایجاد بوی ناخوشایند، می تواند باعث صدمه دیدگی و خوردگی لوله کشی های فلزی مسیر انتقال و همینطور داخل منزل شود.
آب ممکن است بخاطر باکتری هایی که از غذا، صابون و یا سایر مواد وارد چاه فاضلاب می شود، بوی فاضلاب بدهد. این مواد در فاضلاب سینک باعث تولید گازهای سنگینی می شوند که با باز شدن شیر آب، به صورت خودکار از چاه سینک خارج شده و به سمت بالا حرکت می کنند. در این صورت شما وقتی آب را بو می کنید، احساس می کنید که این بو مربوط به خود آب است!
در برخی موارد دیگر، بوی فاضلاب تنها از شیر آب گرم استشمام می شود. در این حالت، این بو بدلیل حضور نوعی خاص از باکتری ها هستند که در هیتر آب گرم رشد می کنند. این باکتری ها معمولاً در زمانی که هیتر در دمای پایین کار می کند و یا برای مدتی خاموش است، فعالیت بیشتری از خود نشان می دهند.
برای اینکه تشخیص دهید که بوی فاضلاب مربوط به خود آب است و یا به سیستم لوله کشی و سینک برمی گردد، راه ساده ای وجود دارد. لیوانی را از آب پر کنید و چند قدم از سینک دور شوید و مجدداً آب را بو کنید. اگر بوی فاضلاب از بین رفته بود، به این معنی است که مشکل به چاه تخلیه آب سینک و یا سیستم لوله کشی برمی گردد.
اگر بعد از خوردن آب، احساس مزه شوری در دهان خود داشتید، دلیل آن وجود یونهای کلر و یا سولفات در آب ورودی منزل شما است. خیلی از کسانی که در مناطق ساحلی زندگی می کنند، چنین تجربه ای را دارند. زیرا در این مناطق، امکان ورورد آب دریا به منبع تولید آب شرب منازل وجود دارد.
نمکهای سولفات مانند سولفات منیزیم و سولفات سدیم هم می توانند باعث ایجاد مزه شوری در آب شوند. این نمکها بصورت طبیعی در برخی از انواع خاک ها و سنگها وجود دارند. زمانی که آب های زیرزمینی و یا آب باران از این سطوح عبور می کنند، امکان نفوذ این نمکها به منبع آب، افزایش پیدا خواهد کرد. البته باید توجه داشت که وجود نمکهای سولفات در آب با مقادیر بیشتر از 500 ppm می تواند مشکلاتی را برای سلامتی افرادی که آن آب را می نوشند نیز ایجاد کند.
احساس طعم شیرینی پس از خوردن آب، می تواند مربوط به وجود فلزاتی مانند کلسیم و یا آهن و یا عدم تعادل قلیائیت و میزان PH آب باشد. اگر دلیل مزه شیرین آب، به یونهای فلزی فوق برنگردد، مشکل از سیستم لوله کشی است. لوله های فلزی، چه نو و چه کهنه، می توانند دلیل ایجاد مزه شور و یا شیرین در آب باشند. برای کاهش این مشکل، پیشنهاد می شود که ابتدا چند ثانیه آب را باز بگذاریم و بعد از آن، لیوان آب خود را برای نوشیدن پر کنیم.
منشأ ایجاد بوی ماهی در آب می تواند به دلیل وجود آلایندهای مختلفی باشد. "باریم"، یک عنصر فلزی است که در برخی سنگهای معدنی وجود داشته و می تواند به داخل آب چاه ها و لوله ها نفوذ کند. همینطور "کادمیم"، می تواند از طریق فاضلاب های صنعتی و یا کودهای شیمیایی به داخل لوله های آب نفود کند. ترکیب کلر که در بسیاری از تأسیسات تصفیه آب مورد استفاده قرار می گیرد و آمونیاک که منجر به تشکیل "کلرامین" می شود نیز یکی دیگر از دلایل یجاد این بوی نامطبوع است. در فصل تابستان، امکان افزایش بوی نامطبوع آب وجود دارد که دلیل آن به رشد جلبک ها در اطراف مردابها و منابع ذخیره آب که مستقیماً زیر نور خورشید قرار دارند، برمی گردد.
از آنجائیکه آب در تصفیه خانه های شهری توسط کلر ضدعفونی می شوند، ممکن است در صورت استفاده زیاد از این ماده، آب منزل بویی مانند وایتکس و یا آب استخر را بدهد. در تصفیه خانه های شهری، مقداری کلر به آب اضافه می کنند تا باعث از بین رفتن باکتری و ویروس موجود در آب شود. این کلر استفاده شده، معمولاً در آب تا رسیدن به نقطه مصرف در منزل باقی می ماند. برای حداکثر میزان کلر موجود در آب شهری توسط استاندادهای مختلف محدودیت هایی گذاشته شده است که معمولترین آنها میزان حداکثر مجاز 4 میلیگرم در لیتر است. البته حتی زمانی که میزان کلر در آب کمی از 1 میلیگرم در لیتر هم بیشتر باشد، امکان استشمام بوی وایتکس وجود خواهد داشت. زمانیکه بوی کلر یا وایتکس در آب خیلی شدید باشد، احتمالاً در تصفیه خانه میزان بیشتری کلر استفاده شده است تا زمان ماندگاری آن برای نقاط مصرف دوردست، بیشتر باشد. شدت بوی کلر در این حالت، بستگی به فاصله نقطه مصرف تا تصفیه خانه شهری دارد.
نکته مهم دیگر در این خصوص این است که بوی کلر استشمام شده، به دمای آب نیز بستگی دارد. آب سرد، توانایی حفظ کلر در خود به مدت طولانی تری را دارد. وجود کلر کمتر از 4 میلیگرم در لیتر در آب آشامیدنی ضرری برای سلامتی انسان ندارد. اما در صورت تمایل می توان با دادن زمان برای رفتن کلر از آب و یا با استفاده از فیلترهای کربنی، بوی کلر را کاهش و یا از بین برد. سرد کردن آب در یخچال و یا انداختن یک تکه لیمو و یا پرتقال در آب نیز، می تواند بوی وایتکس آب را از بین ببرد.
وجود جلبک در منشاء آب، می تواند از دلایل طعم و بوی کپک در آب باشد. همچنین برای مصرف کنندگان آب شهری، نفوذ آلاینده ها و ذرات به آب در مسیر انتقال می تواند از دلایل به وجود آمدن این طعم و بو شود. تجزیه مواد آلی در منشاء اصلی آب در طول زمان نیز می تواند باعث بوجود آمدن بوی خاک در آب می شود. همینطور، آب دارای خاصیت خورندگی، می تواند منجر به خوردگی در لوله های مسیر آب و وارد شدن موادی مانند مس، آهن و یا حتی سرب وارد آب شود که این مواد نیز تأثیر نامناسبی روی طعم و بوی آب خواهند داشت.
اگر آب، طعم و بوی خاک گیاه را داشته باشد، می تواند به دلیل نفوذ ژئوسمین (geosmin) و یا جلبک در آب باشد. این مواد معمولاً در ماه های فصل تابستان روی سطوح آب مانند دریاچه و یا مخزن آب شروع به تولید و رشد می کنند. علیرغم سمی نبودن این مواد، اما در صورت نفوذ به آب آشامیدنی باعث به وجود آمدن مزه خاک در آب می شوتد. کار مهم دیگری نیز که می بایست در صورت مواجهه به این مشکل انجام دهیم، این است که بررسی کنیم که آیا این بوی خاک در آب خروجی تمامی شیرهای منزل وجود دارد و یا تنها در یک شیر است اگر مشکل در تمامی شیرها بود، احتمالاً مشکل به سیستم لوله کشی و یا منبع آب برمی گردد. اما در صورتی که تنها در یک شیر این مشکل مشاهده شد، احتمالاً سر شیر کثیف است. می بایست این قطعه باز و تمیز شده و مجدداً برای استفاده روی شیر بسته شود.
اگر آب، طعم و بوی فلزی می دهد، احتمالاً به دلیل خورندگی آب و یا نفوذ مواد فلزی به آب در منبع و یا در مسیر انتقال آب می باشد. املاح فلزی متداول نفوذ کننده در آب معمولاً شامل موادی مانند آهن، منگنز، روی و مس هستند. وجود آهن و این املاح فلزی می تواند به دلیل کهنگی لوله های آهنی و یا در صورت استفاده از آب چاه، وجود املاح فلزی زیاد در آب چاه باشد.
PH نرمال آب، در بازه 6.5-8.5 قرار دارد. وجود طعم فلزی در آب می تواند به دلیل PH بالاتر و یا پاینتر از بازه ذکر شده باشد. شناسایی ریشه مشکل در صورت وجود طعم فلزی در آب، می تواند از اهیت بالایی برخوردار باشد. خطرناک بودن این موضوع، بستگی به منشاء و دلیل وجود مشکل دارد. وجود مقادیر جزئی آهن و روی، ضرر جسمی برای انسان به همراه ندارد. وجود آهن و منگنز باعت لکه گذاری روی البسه خواهد شد. ضمناً توصیه می شود تا حتماً میزان سرب موجود در آب آشامیدنی خود را نیز تست کنید.
یکی از بهترین روشهای مقابله و حذف طعم و بوی ناطبوع آب، استفاده از دستگاه تصفیه آب خانگی در نقاط مصرف (POU) و یا تصفیه آب ورودی منزل (POE) است. معروفترین روش، استفاده از فیلترهای کربنی جهت حذف کلر و طعم و بوی نامناسب آب است. فیلترهای کربنی با توجه به وجود تخلخل بالا، توان جذب بالایی برای حذف این مواد از آب دارند. استفاده از فیلترهای کربن فعال بلاک 1 میکرون، قوی ترین نوع روش حذف این مواد در این روش های تصفیه است. این فیلترها توان حذف سرب، انگل، کلر، ذرات معلق و همینطور، طعم و بوی نامناسب آب را دارند. برای حصول اطمینان بیشتر، می توان از ترکیب فیلتر کربنی و دستگاه اشعه ماوراء بنفش استفاده نمود. همانطور که در توضیحات ارائه شده در مقاله، مشخص بود، منشأ بسیاری از مشکلات طعم و بوی نامناسب، به باکتری های مختلف موجود در آب برمی گردد. یکی از بهتری روش های مقایله با باکتری ها، استفاده از دستگاه اشعه ماورا, بنفش در سیستم های تصفیه آب خانگی است.
برای کاهش و یا از بین بردن طعم و بوی نامناسب آب، استفاده از سیستم های تصفیه آب مخصوص این کار در نقاط مصرف و یا در ورودی منازل توصیه می شود. در عمده این سیستمها، از فیلترهای کربن فعال برای از بین بردن کلر و طعم و بوی نامناسب استفاده می شود. برای تصفیه بهتر، در این سیستمها می توان از فیلترهای کربن بلاک 1 میکرون نیز استفاده کرد تا علاوه بر حذف کلر، طعم و بوی نامناسب، ذرات معلق و مواد شیمیایی، بتوانند سرب و انگل را نیز در صورت وجود احتمالی از آب حذف کنند. در صورتیکه بخواهیم علاوه بر آلاینده های فوق، از بابت حذف باکتری و ویروس نیز خاطرمان آسوده باشد، می توان از دستگاه اشعه ماوراء بنفش (UV) هم پس از این فیلترها استفاده نمود.
نظرات