طعم و بوی آب منازل برای استفاده شرب، معمولاً یکی از رایج‌ترین مشکلات عنوان شده توسط مردم بوده است. می‌توان گفت یکی از مهمترین دلایل روند رو به رشد استفاده از بطری‌های آب معدنی نیز، همین مسأله می‌باشد.
طعم و بوی ناخوشایند آب می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که در اینجا به بارزترین آنها پرداخته می‌شود:
- بوی فاضلاب
برخی از مشکلات طعم و بو در آب، به فرآیند یا روشهای تصفیه آب برنمی‌گردد. بلکه ممکن است ریشه مشکلات مربوط به زمان استفاده و بهره‌بردای باشد. بوی فاضلاب در آب هم از همین موارد است. در واقع، دلیل عمده بوی فاضلاب، راکد ماندن و عدم گردش مناسب آب در برخی نقاط سیستم توزیع می باشد. بنابراین، راه ساده‌ای که برای این مشکل وجود دارد، شستشو و تخلیه مسیر آب در زمانهای مختلف و مخصوصاً در نقاط مرده است.
- بوی کلر
اگر آب آشامیدنی، فقط بوی کلر بدهد اما طعم آن عادی باشد، احتمالاً آب به میزان بیشتری از کلر نیاز دارد! این مطلب شاید عجیب به نظر برسد. اما برای توضیح آن لازمست تا کمی با مکانیزم عملکرد کلر در آب آشنا شویم. کلر در آب به دو صورت "کلر آزاد" و "ترکیبات کلر" وجود دارد. مجموع کل کلر در آب، برابر مجموع این دو نوع کلر است. زمانی که کلر به آب اضافه می‌شود، بخشی از کلر با مواد آلی یا آمونیاک موجود در آب ترکیب شده و موادی مانند کلرامین (Chloramine) ایجاد می شود و به این ترتیب، میزان "ترکیب کلر" در آب بالا می‌رود. در واقع، بوی ناخوشایندی که در آب حس می‌شود، بوی ترکیبات کلر (از جمله کلرامین) است که ضمن ترکیب شدن، خاصیت ضدعفونی کنندگی خود را هم تا حد زیادی از دست می‌دهند. یکی از روشهای از بین بردن ترکیبات کلر، اضافه کردن مجدد کلر خالص به آب است. میزان "کلر آزاد" و "ترکیب کلر" در آب بوسیله کیت‌های اندازه‌گیری کلر قابل انجام است. هرگاه بعد از اندازه‌گیری، مشخص شود که میزان کلر آزاد موجود در آب خیلی کم است، لازمست تا میزان بیشتری کلر به آب اضافه شود.
- طعم و بوی کلر
اگر همراه با بوی کلر، مزه آب هم تغییر کرده باشد، می توان فهمید که میزان مجموع کل کلر (یعنی مجموع کلر آزاد" و "ترکیبات کلر") در آب بالا است. این مقدار ،ممکن است از میزان مجاز در استاندارد بالاتر نباشد، اما اثر نامطلوبی روی طعم و بوی آب می‌گذارد.
معمولاً وقتی فاصله دورترین نقطه سیستم آب رسانی تا تصفیه خانه شهری طولانی باشد، مقدار کلر را متناسب با آن نقاط دور دست به آب اضافه می‌کنند. این باعث می‌شود تا میزان کلر آب نقاط مصرفی که نسبتاً در نزدیک تصفیه خانه هستند، زیاد تر از حد معمول باشد.
دلیل دیگر می‌تواند به فصل تابستان مربوط باشد. در تابستان و در گرمای زیاد، گاهی به دلیل تبخیر بالای کلر در آب، از کلر بیتشتری استفاده شده و به این ترتیب، گاهی بدون کنترل مناسب وارد سیستم آبرسانی می شود.
- بوی تخم مرغ فاسد
یکی از مشکلات و نارضایتی‌های رایج، وجود بوی تخم مرغ فاسد در سیستمهای آب با منبع آبهای زیرزمینی است. این بو ناشی از وجود سولفید هیدروژن (H2S) در آب است. وجود سولفید هیدروژن در آبهای زیرزمینی معمولاً به دو دلیل اتفاق می‌افتد. دلیل اول, ترکیب سولفیدهای فلزی با آب اسیدی با PH پایین است. و دلیل دیگر، وجود باکتری هایی است که یون سولفات را به سولفید هیدروژن تبدیل می‌کنند.
- طعم و بوی مواد نفتی
احتمال وجود بو و طعم مواد و مشتقات نفتی در آبهای زیرزمینی در مناطقی که نزدیک چاه نفت و یا گاز هستند، وجود دارد. "بنزن" و MTBE معمولاً آلاینده‌های اصلی در این مورد هستند.
- طعم و بوی فلزی
اگر میزان PH آب پایین باشد، از خاصیت اسیدی برخوردار بوده و می‌تواند باعث ایجاد خوردگی فلزات در مسیر لوله‌کشی سیستم آب رسانی شود. با اندازه‌گیری و کنترل PH آب، می توان از این پدیده جلوگیری نمود. استفاده از اقلام دارای پوشش داخلی غیرفلزی در سیستمهای لوله کشی نیز از دیگر اقدامات پیشگیرانه در این خصوص محسوب می‌شود. به هر حال، اگر به هر دلیلی میزان یونهای آهن، منگنز و یا آلومینیوم در آب بالا باشد، طعم و بوی فلزی بیشتری در آب احساس می‌شود.
- بوی ضخم ماهی
یکی از آلایندهای معمول در آبهای سطحی، ناشی از رشد جلبک و خزه در آنهاست. این مواد مخصوصاً در فصل گرما و افزایش دمای آب، باعث بوجود آمدن Geosmin و MIB و به طبع آن، ایجاد بوی نامطبوع در آب می‌شوند.
علاوه بر موارد فوق، دلایل زیاد دیگری نیز برای ایجاد طعم و بوی نامناسب در آب وجود دارد که در جای خود قابل بررسی و مطالعه است. هر کدام از این عوامل، بسته به منشأ بوجود آورنده آن، روشهای خاص تصفیه خود را دارند. اما متداولترین روش از بین بردن طعم و بوی نامطبوع آب، استفاده از کربن فعال هم در تصفیه‌های شهری و هم در سیستمهای تصفیه آب خانگی است. کربن فعال با توجه به خاصیت جذب کنندگی شدیدی که دارد، می‌تواند در حد بسیار قابل قبولی باعث بهبود طعم و بوی آب شود.
